بسیاری از سنت‌ها و رفتارهایی که مردم پیش از اسلام داشتند و به‌لحاظ اجتماعی، اخلاقی و اعتقادی موجبات هم‌بستگی را در جامعه فراهم می‌کرد…
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کرده‌اند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
عید نوروز
نخستین روز بهار: یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین اعیاد ایرانی که از دوران باستان، مورد توجه ایرانیان بوده است و در طول هزاران سال، با همه دگرگونی‌ها و تحولات تاریخی، خودش را هم‌چنان حفظ کرده و مورد اکرام و احترام مردمان قرار داشته است «عید نوروز» است. «نوروز» واژه‌ای مرکب از دو کلمۀ «نو» و «روز» به‌معنای «روز نو» می‌باشد. ایرانیان خوش‌ذوق نخستین روز سال که با نخستین روز بهار آغاز می‌شود را عید می‌گیرند و با شیرینی و شربت، دید و بازدید‌ها و محبت، از بهار طبیعت استقبال می‌کنند و در روز نوین سال با رفتارهای سرورانگیز طراوت و نشاط بهاری را همراه می‌کنند تا به زندگی خود طراوت ببخشند.
ریشه‌های تاریخی نوروز: پژوهش‌گران تاریخ در مورد پیدایش عید نوروز مطالب گوناگونی را بیان کرده‌اند که به‌چند نمونه اشاره می‌شود.
- ابوریحان بیرونی، ریاضی‌دان و فیلسوف ایرانی در کتاب «آثار الباقیه» پیدایش نوروز را به‌سلیمان‌بن داود نسبت می‌دهد و می‌گوید: «چون سلیمان‌بن داود انگشتر خود را گم کرد، سلطنت از دست او بیرون رفت، پس از چهل روز (روز اول فروردین) انگشتر خود را یافت و پادشاهی و فرماندهی به‌او بازگشت. گفتند: «روز نو آمد» از آن پس همه ساله مردم اول فروردین را جشن گرفتند و شادی کردند.»
- برخی گفته‌اند پیدایش «نوروز» به‌جمشید می‌رسد. روزی که او دست اشرار و بیدادگران را قطع کرد و همۀ آن‌ها را کشت، و روز اول فروردین بر تخت گوهرنشان نشست و مردم به‌شکرانۀ این پیروزی جشن گرفتند.
- بعضی از افسانه‌های تاریخی حکایت از این دارد که روزی که کاوه آهنگر علیه ضحاک ماردوش قیام کرد در این روز فرشتگان از آسمان به‌زمین آمدند و به‌کمک او شتافتند و فریدون به‌کمک کاوه بر ضحاک غلبه یافت و او را در کوه دماوند به‌بند کشید و چون مردم از ظلم رستند این روز را جشن گرفتند. تا این‌جا نتیجه می‌گیریم که ریشۀ همه این افسانه‌های تاریخی، عدل‌گرایی و مبارزه با ستم و ستم‌گری بوده است.
اسلام و عید نوروز: بسیاری از سنت‌ها و رفتارهایی که مردم پیش از اسلام داشتند و به‌لحاظ اجتماعی، اخلاقی و اعتقادی موجبات هم‌بستگی را در جامعه فراهم می‌کرد و در تضاد با اصول اعتقادی و اخلاقی دینی نبود، اسلام آن‌ها را در درون فرهنگ خود می‌پذیرفت و به‌تعبیری آن‌ها را امضا می‌کرد. عید نوروز از همین سنت‌هایی می‌باشد که اسلام آن را پذیرفته است. علاوه‌بر این در مورد نوروز روایاتی داریم که بر عظمت و بزرگی این روز تأکید دارد و امام صادق (ع) در سخنی به‌وقایع و حوادث اتفاق اقتاده در این روز اشاره می‌کند. امام (ع) فرمود:
- نوروز روزی است که خداوند متعال از بندگانش پیمان گرفت که او را بپرستند و مشرک نشوند و ایمان به‌پیامبران او بیاورند.
- کشتی نوح در این روز بر کوه جودی نشست.
- حضرت ابرهیم خلیل در این روز بر علیه بت‌ها و بت‌پرستان قیام کرد.
- حضرت موسی (ع) در این روز بنی اسرائیل را از قید بندگی و اسارت نجات داد و از رود نیل گذشت.
- پیامبر اسلام در همین روز مبعوث بهپیامبری شده است.
- روزی که علی‌بن ابی‌طالب در غدیر خم به‌جانشینی پیامبر اکرم (ص) برگزیده شد، مصادف با نوروز بوده است چنان‌که در محاسبات گاه‌شماری ثابت کرده‌اند سال دهم هجری، روز هجدهم ذی‌الحجه مطابق با 29 یا 30 حوت بوده که قبل از نوروز می‌شود و در حقیقت می‌توان اولین روز امامت علی (ع) را روز اول فروردین به‌حساب آورد.
هاتف اصفهانی می‌گوید:
همایون روز نوروز است امروز و به‌فیروزی بر او رنگ خلافت کرد شاه لافتی مأوا
نوروز و ظهور: فرهنگ شیعی ما را به‌ظهور مهدی آل محمد (ص) بشارت می‌دهد. روزی که فرزند فاطمه (ع) از پس پرده غیبت به‌فرمان الهی بیرون آید و با صدای «الله اکبر» انقلاب جهانی خود را آغاز کند و جهان ظلمت‌زده را به‌بهار عادلت و اخلاق تبدیل کند. امام صادق (ع) فرمود: «ما در نوروز، توقع و امید ظهور داریم، زیرا نوروز از روزهای مربوط به‌ما و شیعیان ماست؛ یَومُ النَّیروُزِ… نُحنُ نَتَوَقّعُ فِیهِ الفَرَجَ لِأنَّهُ مِن أیّامِنا وَ أیّامِ شِیعَتِنا» (بحار/92/56)
غسل نوروز: در روایات اسلامی توصیه شده است که چون عید نوروز فرا رسید غسل کنید و پاکیزه‌ترین لباس خود را بپوشید و خود را با بهترین عطرها خوشبو کنید و آن روز را روزه بدارید. «إذا کانَ یَومُ النّیرُوزِ فَاغتَسِل وَ ألبِس أنظَفَ ثِیابِکَ وَ تَطَیِّب بِاَطیَبَ طِیبک…» (وسائل/428/2)
دعای نوروز: یا مُقَلِّبَ القُلوبِ و الأبصار، یا مُدَبِّرَ اللیلِ و النَّهارِ، یا مُحَوِّلَ الحُولِ و الأحوالِ، حَوِّل حالِنا إلی أحسَنِ الحالِ.
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
1401/12/21
ثبت ديدگاه