برخی از روشنفکران مذهبی معتقدند که راه خدا و خلق یکی است و کار برای خدا، یعنی کار برای خلق، و می‌گویند: کار برای خدا منهای خلق، آخوندبازی
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کرده‌اند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مصاحبه با استاد شهید مطهری (ره)
سوال ۱- ضمن تشکر، جنابعالی به عنوان اندیشمندی دردآشنا نیازی به معرفی خود ندارید ولی کسانی هستند که با اشتیاق می‌خواهند از شما بیشتر بدانند. آیا ما را از مسیر تربیتی و دانشجویی خود هرچند به صورت فشرده و تقویمی آگاه می‌فرمایید؟
پاسخ: در سیزدهم بهمن سال ۱۲۹۸ هجری شمسی در قریۀ فریمان که اکنون شهرستان شده است در خانواده‌ای از اهل علم و تقوا به دنیا آمدم. در دامان مادری بافضیلت و پدری به نام شیخ محمدحسین مطهری که در تقوا و اخلاص مشهور بود پرورش یافتم. در سن 5 سالگی به مکتب خانه رفتم و در ۱۳ سالگی (۱۳۱۱ شمسی) برای کسب معارف اسلامی به حوزۀ علمیۀ مشهد وارد شدم. بعد از ۴ سال یعنی سال ۱۳۱۵ شمسی عازم قم شدم. و در حوزۀ علمیه از محضر بزرگان فقهی، فلسفی و حکمی مانند آیات بزرگوار بروجردی، حجت، محقق داماد، امام خمینی و علامه طباطبایی بهره‌های فراوان بردم. بعد از ۱۵ سال اقامت در قم، در سال ۱۳۳۱ به تهران مهاجرت کردم و از سال ۱۳۳۴ فعالیت علمی خود را در دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران آغاز نمودم.
سوال 2- حضرت استاد! جنابعالی از اندیشمندانی هستید که در حوزه فرهنگ و اندیشه، آثار مکتوب و منطوق فراوانی را به جامعه عرضه داشته‌اید، بر اساس چه معیاری این موضوعات متنوع را انتخاب نموده و آنها را به جامعه عرضه می‌دارید؟
پاسخ: این بنده که قلم به دست گرفته، مقاله یا کتاب نوشته‌ام، تنها چیزی که در همه نوشته‌هایم آن را هدف قرار داده‌ام، حل مشکلات و پاسخگویی به سوالاتی است که در زمینه مسائل اسلامی در عصر ما مطرح است. نوشته‌های این بنده، برخی فلسفی، برخی اجتماعی، برخی اخلاقی، برخی فقهی و برخی تاریخی است. با اینکه موضوعات این نوشته ها کاملاً با یکدیگر مغایر است، هدف کلی از همه اینها یک چیز بوده و بس و آن پاسخگویی به پرسش‌ها بوده است.
سوال3- حضرتعالی برای سیر و سلوک تربیتی چه توصیه‌ای دارید؟ و خودسازی را از کجا باید آغاز کرد؟
پاسخ- از نظر اسلام، اگر کسی بخواهد خودش را تربیت کند، اولین شرط، «مراقبه» است. مراقبه چیزی است که همیشه باید همراه انسان باشد. یعنی همیشه انسان باید حالش، حال مراقب باشد. دستور دیگری هست که نام آن را «محاسبه» می‌گذارند. این هم در متن اسلام آمده است: «حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ زِنُوا قَبْلَ أَنْ تُوزَنُوا» (نهج‌البلاغه) پیش از آنکه از شما حساب بکشند -که در قیامت خواهند کشید- خودتان همینجا از خودتان حساب بکشید و خودتان را اینجا وزن بکشید پیش از اینکه شما را بکشند. (تعلیم و تربیت در اسلام/ص ۳۷۳)
سوال ۴- برخی از روشنفکران مذهبی معتقدند که راه خدا و خلق یکی است و کار برای خدا، یعنی کار برای خلق، و می‌گویند: کار برای خدا منهای خلق، آخوندبازی و صوفی‌گری است. و یا سخن خود را «به‌نام خدا و خلق قهرمان» یا با «بسم الله و بسم الناس» آغاز می‌کنند نظر جنابعالی چیست؟
پاسخ: از نظر اسلام همچنان که کار خود را باید برای خدا کرد کار خلق را نیز باید برای خدا کرد… راه، راه خداست و بس و مقصد خداست نه چیز دیگر. اما راه خدا از میان خلق می‌گذرد. کار برای خود کردن، نفس‌پرستی است، کار برای خلق کردن بت‌پرستی. کار برای خدا و خلق کردن شرک و دوگانه‌پرستی، کار خود و کار خلق برای خدا کردن توحید و خداپرستی است. در روش توحید اسلامی کارها باید به‌نام خدا آغاز شود.
آغاز کردن کار به نام خلق بت‌پرستی و به‌نام خدا و خلق شرک و بت‌پرستی است و تنها به‌نام خدا توحید و یگانه‌پرستی است. (مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی- بخش جهان بینی توحیدی- ص۱۰۷)
سوال ۵- به خاطر مشکلاتی که در این سال‌ها پیش آمده برخی از افراد به‌ظاهر دلسوز، با لحنی نصیحت‌گرایانه می‌گویند: برای اینکه مشکلات انقلاب و حکومت‌مداری به‌پای اسلام و روحانیت گذاشته نشود، روحانیت از صحنه انقلاب خارج شود و پرچم داری انقلاب را به دست روشنفکران بسپارد. در این مورد نظر جنابعالی چیست؟
پاسخ: «انقلاب ایران اگر در آینده بخواهد به نتیجه برسد و همچنان پیروزمندانه به‌پیش برود می‌باید باز هم روی دوش روحانیون و روحانیت قرار داشته باشد. اگر این پرچم‌داری از دست روحانیت گرفته شود و به‌دست به‌اصطلاح روشنفکر بیفتد، یک قرن که هیچ، یک نسخه بگذرد، اسلام به کلی مسخ می‌شود. زیرا حاصل فرهنگ اصیل اسلامی، در نهایت باز هم همین گروه روحانیون متعهد هستند.» (پیرامون انقلاب اسلامی- ص۱۴۶)
سوال ۶- جنابعالی اطلاع دارید که در زمان ما به‌خاطر تاثیر شگفت‌انگیز انقلاب اسلامی، دشمنان آگاه و ناآگاه، با نوشتن مقالات و کتاب‌های مختلف، حامیان انقلاب، به خصوص نسل جوان را نسبت به‌معارف اسلامی دچار تردید می‌کنند. آیا شما نسبت به این جریان احساس خطر نمی‌کنید؟
پاسخ: من هرگز از پیدایش افراد شکاک در اجتماع که علیه اسلام سخنرانی کنند و مقاله بنویسند، متاثر نمی‌شوم از یک نظر خوشحال هم میشوم، چون می‌دانم پیدایش اینها سبب می‌شود که چهرۀ اسلام بیشتر نمایان شود. وجود افراد شکاک و افرادی که علیه دین سخنرانی می‌کنند وقتی خطرناک است که حامیان دین، آنقدر مرده و بی‌روح باشند که در مقام جواب درنیاید، یعنی عکس العمل نشان ندهند. (مطهری مظهر آزاداندیشی حوزه، روزنامه جمهوری اسلامی- 8/2/۷۶ ص ۱۵)
سوال ۷- به‌اعتراف دوست و دشمن، انقلاب ما با مایه‌های فرهنگی و فکری اسلام و معارف اسلامی به وقوع پیوست، برای اینکه برین سرمایه گرانبها بیافزاییم چه راه و رسمی را به‌حامیان و دست‌اندرکاران انقلاب توصیه می‌فرمایید؟
پاسخ: «من به جوانان و طرفداران اسلام هشدار می‌دهم که خیال نکنند راه حفظ اعتقادات اسلامی جلوگیری از ابراز عقیدۀ دیگران است. از اسلام، فقط با یک نیرو می‌شود پاسداری کرد و آن، علم است و آزادی دادن به‌افکار و مخالف و مواجهۀ صریح و روشن با آنها.» ( پیرامون انقلاب اسلامی- ص ۱۹)
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
ثبت ديدگاه