از نگاه امام صادق (ع) شیعه جعفری تنها یک اسم و عنوان نیست بلکه مجموعه‌ای از خصلتها و اوصافی میباشد که علاقه‌مندان…
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کردهاند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شیعه جعفری
الف: شیعه کیست؟: شیعه در لغت به معنای پیرو و در اصطلاح به کسانی میگویند که معتقد به امامت علی بن ابیطالب (ع) و فرزندان معصوم آن حضرت هستند و در زندگی فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اعتقادی از آن بزرگواران پیروی میکنند.
ب: شیعه جعفری: در دوران امامت امام صادق (ع) (83-148ق) ظهور فرقه‌ها و نحله‌های فکری، فقهی و کلامی مانند زنادقه و دهریون، معتزله، اشاعره، متصوفه و … فضای فکری و فرهنگی جامعه را اشغال کرده بودند، در این غوغای مناظرات فکری و کلامی و تحیر و اضطراب برخی افراد موجب شد تا امام صادق (ع) با تأسیس حوزه علمیه فقه شیعه را توسعه بدهد و معارف فقهی و کلامی را نظام‌مند کند و هویت اجتماعی، علمی و سیاسی پیروان اهل بیت را تقویت نماید. در چنین شرایطی که پیروان هر فکری با نام مخصوص، معرفی و شناخته میشدند آن مجموعه‌ای که از مکتب امام صادق (ع) پیروی میکردند و به پیشوایی اهل بیت معتقد بودند به نام «شیعه جعفری» نامیده شدند.
ج: ویژگی‌های شیعه جعفری: از نگاه امام صادق (ع) شیعه جعفری تنها یک اسم و عنوان نیست بلکه مجموعه‌ای از خصلتها و اوصافی میباشد که علاقه‌مندان به امام صادق (ع) باید آن را با زحمت و مراقبت به‌دست آورند و بر آن لباس عمل بپوشانند تا در زمره شیعیان جعفری قرار بگیرند. در اینجا از زبان امام صادق (ع) به برخی از ویژگی‌های شیعه جعفری اشاره میکنیم.
1- پرهیز از حرام: سرلوحه زندگی شیعه جعفری پرهیز از محرمات الهی است. امام صادق (ع) فرمودند شیعیان ما اهل پرهیز هستند و از هر آنچه خداوند آن را حرام کرده است اجتناب میورزند. «شیعَتُنا اَهْلُ الوَرَعِ… و یَجْتَنِبونَ کُلَّ مُحَرَّمْ»
2- ظلم به دیگران: در مکتب امام صادق (ع) ظلم و ستم به دیگران محکوم و مردود است، هیچکس نمیتواند در فضای فکری شیعه جعفری تنفس کند و ستمگری را پیشه خود قرار دهد. حضرت صادق (ع) به عبدالله جُندب، فرمود: به شیعیان ما این پیام را برسان و بگو: کسی که به مردم ستم روا بدارد از شیعیان ما نیست. «لَیْسَ مِنْ شیعَتِنا مَنْ یَظْلِمُ النّاسْ» (بحار/75/281)
3- مهار زبان: امام صادق (ع) فرمود: شیعه ما زبانش آزاد نیست که هر آنچه به ذهنش میرسد آن را بگوید زبانش را در مهار عقل و دینش قرار میدهد. «وَ ما شیعةٌ جَعْفرٍ اِلّا مَنْ کَفَّ بِلِسانِهِ» (بحار/75/382)
4- سبک شمردن نماز: ابوبصیر میگوید برای عرض تسلیت بر حمیده همسر امام صادق (ع) وارد شدم او گفت: امام (ع) در ساعت آخر عمرشان نزدیکان خود را فراخواند و فرمود: کسانی که نماز را سبک بشمارند شفاعت ما شامل آنها نخواهد شد. «اِنَّ شَفاعَتَنا لَنْ تَنالَ مُسْتَخَفّاً بالصَّلاة» (مستدرک/3/25)
5- دگردوستی: از ویژگی‌های شیعه جعفری، دوستی و محبت به دیگران است. او هرگز نمیتواند نسبت به برادران ایمانی و هم‌نوعان انسانی بیتفاوت باشد و براساس آموزه‌های اسلامی در غم و شادی دیگران شریک میشود. کمترین احساسی که نسبت به دیگران دارد این است که آنچه را برای خود میخواهد برای دیگران نیز بخواهد. « اَنْ تَرضْی لِاَخیکَ ماتَرْضی لِنّفْسِکَ» (بحار/75/250)
6- خود اتکایی: در مکتب امام صادق (ع) خود اتکایی و استقلال شخصیتی یک ارزش متعالی محسوب میگردد و رهبری این مکتب به نسبت به کسانی که خود را وابسته کردهاند و بیگانگان را تکیه‌گاه خود قرار داده‌اند، میفرماید: آنان که تمسک به بیگانه کردهاند و خود را شیعه میپندارند دروغ میگویند اینها شیعه نیستند. «کَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ مِنْ شیعَتِنا وَ هُوَ مُتَمَسِّکُ بِعُرْوَةِ غَیْرِنا»
7- آزاد منشی: روحیه آزاد منشی در متن و بطن مکتب نبوی و علوی و تشیع جعفری گنجانده شده است. صادق آل محمد (ص) فرمود: شیعیان ما اگر از گرسنگی بمیرند دست تکدی و گدایی به سوی دشمنان ما دراز نمیکنند و از آنان چیزی نمیخواهند. «شِیعتُنا لا یَسْالُونَ لَنا مُبْغِضا وَ لَوْ ماتُوا جُوعَاً» (تحف‌العقول/303)
8- نیاز اندک: برنامه‌های تربیتی مکتب امام صادق (ع) روح و روان شیعه جعفری را به‌گونه‌ای هدایت و تربیت میکند که کمترین وابستگی را به دنیا و مظاهر دنیوی داشته باشد و از همین رهگذر سرمایه‌های ارزشمند عزتمندی، زهد، قناعت و .. را به دست می‌آورد. امام (ع) در وصف شیعیانش میفرماید: به خدا سوگند شیعه، من به‌خاطر وابستگی و تعلق کمترش به دنیا و مظاهر دنیایی، نیازمندی‌هایش اندک است «شیعَتی وَاللهُ حَوائِجُهُمْ خَفیفَة.»
9- زینت تشیع: توصیه دلسوزانه امام صادق (ع) به شیعیانش این است که شما با ما ارتباط ایمانی برقرار کرده‌اید و مردم شما را محصول تربیتهای ما میدانند. فرمود: مردم شما شیعیان را به ما نسبت میدهند پس برای ما زینت باشید نه مایه سرافکندگی «یا مَعْشَر الشیعَةَ اِنَّکُمْ قَدْ نُسِبْتُمْ اِلَینا کُونُوا لَنا زَیْناً وَ لاتَکوُنوا شَیْناً» (میزان‌الحکمه، واژه شیعه)
10- هماهنگی گفتار و کردار: شیعه جعفری، گفتار و رفتارش با یکدیگر همسو و هماهنگ است. او سخنان و گفتارش را با عملش امضا میکند. صادق آل محمد (ص) فرمود: اگر یکی از پیروان ما در مقام گفتار، موضوعی را بگوید ولی در مقام عمل خلاف آن را انجام بدهد «شیعه جعفری» نیست. «لَیْسَ مِنْ شیعَتِنا مَنْ قالَ بِلِسانِهِ وَ خالَفَنا فی اَعماِلنا وَ آثارَنا» (بحار/68/164) ./پ
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
ثبت ديدگاه