سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی با موضوع «آفت غفلت و ضرورت تذکر و هشدار در فرهنگ اسلامی» در جمع اهالی فرهنگ و سیاست در دفتر مرکزی جامعه روحانیت مبارز تهران
«آفت غفلت و ضرورت تذکر و هشدار در فرهنگ اسلامی»
مقدمه: گرامیداشت مقام شهدا و فضیلت شهادت
اَلحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمین وَ صَلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِرین
در ابتدا، یاد و نام شهدای گرانقدر تهاجم اخیر رژیم صهیونیستی، این رژیم کودک‌کش و درهم‌شکننده تمامی مرزهای قانونی، بین‌المللی و انسانی را گرامی می‌داریم. در این تهاجم، جمع کثیری از سرداران عزیز و بزرگوارمان، از جمله دانشمندان ارزشمندی که سرمایه‌های کشور بودند، به مقام رفیع شهادت نائل آمدند. مردم شریف و مقاوم ما و همچنین نیروهای مسلح، در این آزمون خوش درخشیدند و با اجرای فرامین فرماندهی کل قوا، سیلی محکمی به صورت این “سگ هار” به تعبیر مقام معظم رهبری، نواختند.
یاد و نام همه این عزیزان، به‌ویژه شهید سرافراز، جناب آقای عبداللهیان و دیگر شهدایی که در این ایام به شهادت رسیدند را گرامی می‌داریم. همچنین یاد معلم فرهیخته، آزاده و قلم‌داری که همواره در میدان فرهنگ، علمدار بود، مرحوم استاد کساییان را گرامی داشته و برای شادی روح طیبه همه شهدا و درگذشتگان، فاتحه‌ای قرائت می‌کنیم.
مقام شهادت، برترین پاداش برای کسانی است که عمر خود را در راه مبارزه و خدمت به انقلاب صرف کرده‌اند. همواره دعای ما این است که «اللّهُمَّ اجْعَلْ عَواقِبَ امُورِنا خَیْراً». شهادت، هدیه‌ای آسمانی و الهی است. خانواده‌های معظم شهدا و سرداران رشیدی که در خون خود غلتیدند، شهادت را مزد زحمات عزیزانشان می‌دانند؛ همان آرزویی که ائمه اطهار (ع) همواره در دعاهای خود داشتند و می‌فرمودند: «وَ قَتْلاً فی سَبیلِکَ فَوَفِّق لَنا» (و شهادت در راهت را نصیب ما بگردان). این مدال افتخار، نصیب این بزرگواران و خانواده‌هایشان شد و حقیقتاً حیف بود که چنین شخصیت‌هایی با این حجم از تلاش، خدمت، اخلاص و فداکاری، با مرگ طبیعی از دنیا بروند.
البته فقدان این عزیزان، خلأ بزرگی ایجاد می‌کند، اما شاگردان و دوستانشان این مسیر را ادامه خواهند داد. این شهدا کار حسینی کردند و ما که از این قافله عقب مانده‌ایم، مسئولیت سنگین‌تری بر دوش داریم.
خوشا به سعادت آنان که اینگونه خداوند را ملاقات می‌کنند. ما بر اساس مکتب عاشورا و مکتب امیرالمؤمنین (ع) آموخته‌ایم که این راه، سعادت ابدی است.
جنگ اخیر درس‌های فراوانی داشت که باید به آن بیشتر پرداخته شود. مقام معظم رهبری نیز در بیانات اخیر خود، نکات بسیار ظریف و امیدبخشی را مطرح فرمودند و بار دیگر بر مسئله «تبیین» تأکید کردند و مسئولیت ما را در جنگ فرهنگی و رسانه‌ای دشمن سنگین‌تر نمودند.
بحث اصلی: آفت غفلت و پادزهر آن
یکی از بزرگ‌ترین آفاتی که دامنگیر نوع بشر می‌شود، آفت «غفلت» است. انسان به‌سادگی به این بیماری معنوی مبتلا می‌گردد و بسیاری از لغزش‌ها، سقوط‌ها و نابودی‌ها، ناشی از همین غفلت است که خسارات جبران‌ناپذیری به بار می‌آورد. امیرالمؤمنین علی (ع) در این باره می‌فرمایند: «اَلغَفْلَةُ ضِدُّ الحَزْمِ» (غفلت، دشمن دوراندیشی است).
اکنون سؤال این است که پادزهر غفلت چیست؟
پادزهر این آفت، «تذکر» و «هشدار» است. یکی از وظایف اصلی انبیاء و رهبران الهی، تذکر دادن و هشدار دادن به امت است تا جامعه دچار غفلت عمومی نشود. این هشدارها به منزله آژیر خطری هستند که برای غفلت‌زدایی به صدا درمی‌آیند.
انواع هشدارهای اسلامی برای پیشگیری از غفلت
در فرهنگ اسلامی، نسبت به موارد متعددی به انسان هشدار داده شده است که به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
۱. هشدار نسبت به نفس اماره:
ائمه اطهار (ع) هشدار می‌دهند که از هواهای نفسانی برحذر باشید: «احذَرُوا أهواءَکُم کَما تَحذَرُونَ أعداءَکُم» (از هواهای نفسانی خود برحذر باشید، همان‌گونه که از دشمنانتان حذر می‌کنید). باید همان‌طور که مراقب نفوذ دشمن هستیم، از نفس خود نیز مراقبت کنیم.
۲. هشدار نسبت به تباهی عمر:
دومین هشدار، پرهیز از تباهی و هدر دادن «عمر» است. عمر، سرمایه‌ای است که هر نَفَس آن، لحظه‌ای از حیات انسان است. پیامبر اکرم (ص) فرمودند مردم برای گم شدن پول خود نگران می‌شوند و غصه می‌خورند، اما برای عمری که از دست می‌دهند، دغدغه‌ای ندارند. باید مراقب این سرمایه گران‌بها بود. «كُنْ عَلى عُمرِكَ أشَحَّ مِنكَ عَلى دِرهَمِكَ ودينارِكَ»
۳. پرهیز از اعمال ریاکارانه و پنهانی:
از انجام کاری که در خفا مرتکب می‌شوید اما در حضور مردم از انجام آن شرم دارید، بپرهیزید. اینگونه اعمال ذاتاً ناپسند هستند و باید از آن‌ها اجتناب کرد. (وَاحْذَرْ کُلَّ عَمَل يُعْمَلُ بِهِ فِي السِّرِّ، وَيُسْتَحَى مِنْهُ فِي الْعَلاَنِيَةِ، وَاحْذَرْ کُلَّ عَمَل إِذَا سُئِلَ عَنْهُ صَاحِبُهُ أَنْکَرَهُ أَوِ اعْتَذَرَ مِنْهُ»
۴. هوشیاری در برابر دشمن:
امیرالمؤمنین (ع) در نامه ۵۳ نهج‌البلاغه به مالک اشتر می‌فرمایند: «وَ الْحَذَرَ کُلَّ الْحَذَرِ مِنْ عَدُوِّکَ بَعْدَ صُلْحِهِ» (بعد از صلح با دشمنت، از او کاملاً برحذر باش). زیرا دشمن ممکن است با پیشنهاد صلح، شما را به وادی غفلت بکشاند تا ضربه نهایی را وارد کند.
۵. پرهیز از دوستی با افراد ناباب:
امام باقر (ع) به فرزندشان امام صادق (ع) فرمودند از دوستی با احمق بپرهیز، زیرا او می‌خواهد به تو سود برساند اما ضرر می‌زند. باید از چنین افرادی فاصله گرفت. (إيَّاكَ و مُصادَقَةَ الْأحمق، فَإِنَّهُ يُريدُ أَنْ يَنْفَعَكَ فَيَضُرُّكَ.)
۶. حرمت قطع رحم:
شخصی که پیوند خویشاوندی را قطع کند، ملعون است؛ یعنی از رحمت الهی دور می‌شود. این یکی دیگر از هشدارهای جدی دین است. (إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ اَلْقَاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإِنِّي وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً فِي كِتَابِ الله)
۷. پرهیز از تسویف (امروز و فردا کردن):
از به تأخیر انداختن کارها بپرهیزید. آن‌قدر کار را به تعویق نیندازید که زمان آن بگذرد و فرصت انجام آن از دست برود. (إيّاكَ و التَّسويفَ ؛ فإنّهُ بَحرٌ يَغرَقُ فيهِ الهَلْكى)
۸. اجتناب از ظلم:
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «إیّاکُم وَ الظُّلْمَ فَإنَّهُ یُخَرِّبُ قُلُوبَکُمْ» (از ظلم بپرهیزید که دل‌هایتان را ویران می‌کند). ظلم، تاریکی روز قیامت را به همراه دارد.
۹. خطر نفاق و نفوذ:
یکی از بزرگ‌ترین خطرات، نفاق و وجود منافقین به عنوان «ستون پنجم» دشمن است. این اصطلاح از جنگ داخلی اسپانیا رایج شد؛ جایی که خائنین داخلی، راه را برای نفوذ دشمن باز کردند. منافقین کسانی هستند که لباس خودی می‌پوشند، ظاهری دینی دارند اما دل‌هایشان تاریک و سیاه است.
امیرالمؤمنین (ع) در خطبه ۱۹۴ نهج‌البلاغه، منافقین را اینگونه توصیف می‌کنند: «أُحَذِّرُکُمْ أَهْلَ النِّفَاقِ فَإِنَّهُمُ الضَّالُّونَ الْمُضِلُّونَ» (شما را از منافقان برحذر می‌دارم، که آنان هم گمراه‌اند و هم گمراه‌کننده). اینان به هر رنگی درمی‌آیند و قرآن کریم نیز آن‌ها را دشمن اصلی معرفی می‌کند: «هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ».
بحث تکمیلی: لزوم ارتقای سواد امنیتی جامعه
یکی از بزرگ‌ترین ضربه‌هایی که ما خورده‌ایم، از ناحیه همین موجودات خائن و شیطانی بوده است. ضروری است که «سواد امنیتی» جامعه را، همانند سواد رسانه‌ای، بالا ببریم. باید مردم را آگاه کرد و آموزش داد تا خودشان در هر محله و شهری، مراقب مرزهای امنیتی کشور باشند.
متأسفانه به نظر می‌رسد این موضوع آن‌چنان که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد و لازم است با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها، به‌ویژه تلویزیون، مصادیق نفوذ و شیوه‌های دشمن برای مردم تبیین شود تا جامعه در برابر این تهدیدات هوشیار گردد. باید چهره منافقینی که در دستگاه‌ها نفوذ کرده یا در بیرون از آن فعال هستند، شناسانده شود.
نتیجه‌گیری
اساس بخش مهمی از فرهنگ تربیتی و اجتماعی اسلام، مبتنی بر «هشدار» است؛ زیرا انسان به دلیل غفلت، سرمایه‌های وجودی خود را می‌سوزاند و از دست می‌دهد. وظیفه فرهیختگان، مسئولان، فرهنگیان و رسانه‌ها، و در رأس همه، رهبری جامعه، تذکر و هشدار دائمی است تا جامعه از آفت غفلت مصون بماند.
امید است خداوند متعال همه ما را از بیماری غفلت در امان بدارد و همواره در فضای یقظه، آگاهی و بیداری زندگی کنیم.
وَ السَّلامُ عَلَیکُم وَ رَحمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ
ثبت ديدگاه