از شخصیت‌های بی‌بدیل و ممتاز تاریخ بشریت، مولای متقیان حضرت علی (ع) است. شخصیتی که در تثبیت و پیشرفت آیین آسمانی اسلام…
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کرده‌اند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
علی فرزند کعبه
بازوی پیامبر: از شخصیت‌های بی‌بدیل و ممتاز تاریخ بشریت، مولای متقیان حضرت علی (ع) است. شخصیتی که در تثبیت و پیشرفت آیین آسمانی اسلام، در کنار پیامبر اکرم (ص) نقش مهم و بنیادی داشته است، به‌گونه‌ای که از آغاز نزول وحی بر پیامبر و ترویج احکام الهی و دفاع از آرمان‌های توحیدی، در همه صحنه‌های مبارزه با کفر و شرک، تا پایان عمر پربرکت رسول خدا، به‌منزله بازوی آن حضرت بود و حتی یک روز از وجود نازنین پیامبر اسلام فاصله نگرفت. امتیازهایی که علی (ع) با مجاهدت‌های بی‌نظیر خود در خدمت به‌اسلام و در حمایت از مکتب نبوی به‌دست آورد هیچ‌کس را نمی‌توان هم‌سنگ و همانند او قرار داد. به‌چند نمونه از امتیازهای آن الگوی برتر انسانی اشاره می‌کنیم:
1- ولادت در کعبه: علی (ع) از پدری به‌نام ابوطالب و مادری به‌نام فاطمه دختر اسد، حدود سی سال پس از واقعۀ عام‌الفیل (600 میلادی)، روز سیزدهم رجب در خانۀ کعبه به‌دنیا آمد. مسعودی در (مروج الذهب/ج2/ص2) می‌گوید: «در کعبه زاده شد.» و شیخ مفید در «ارشاد» گفته است: «پیش از او کسی در خانۀ کعبه به‌دنیا نیامد.» شاعر هم گفته است:
هُوَ الذی کانَ بَیتُ اللهِ مَولِدُهُ فَظَهَرَ البَیتَ مِن أرجاسِ اوثان
علی (ع) شخصیتی است که در خانه خدا متولد شد و هم او این خانه را از لوث بت‌ها پاک گردانید.
در کعبه شد پدید و به‌محراب شد شهید نازم به‌حسن مطلع و حسن ختام او
2- تربیت در مکتب نبوی: سال‌های سختی بر مردم مکه می‌گدشت. فقر و ناداری زندگی را با مشکلات فراوانی رو‌به‌رو ساخته بود. ابوطالب که فرزندان بسیاری داشت با سختی روزگار را سپری می‌کرد. حضرت محمد (ص) به‌عموی خود عباس گفت برادرت ابوطالب نان‌خورش فراوان است، نزد او برویم و سرپرستی برخی از فرزندانش را برعهده بگیریم و با این کار از هزینه‌اش بکاهیم. خدمت ابوطالب رسیدند و داستان را با او در میان نهادند. ابوطالب گفت: عقیل را برای من بگذارید و از دیگر فرزندان، هرکدام را می‌خواهید ببرید. محمد، علی و عباس، جعفر را گرفتند و به‌خانه خود آورند و از آن روز علی (ع) در خانه روسل خدا، تحت تربیت و سرپرستی آن حضرت قرار گرفت. علی (ع) می‌وید: آن قدر من به‌پیامبر نزدیک بودم که نور وحی و رسالت را می‌دیدم و عطر نبوت را استشمام می‌کردم: «أری نورَ الوَحیِ و الرِّسالَۀِ أشُمُّ رِیحَ النُّبُوَۀِ»
3- پیشتازی: از امتیازهای علی (ع) سبقت و پیشتازی در ایمان آوردن به‌اسلام است. پیشتازی در تشخیص حق و حقیقت و سبقت در پذیرش آن یک امتیاز برجسته به‌شمار می‌آید. قرآن کریم می‌فرماید: «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِکَ المُقَرَّبُونَ» (واقعه/10) علی (ع) در مواردی به‌این پیشتازی افتخار می‌کند و می‌گوید: من از همه پیشتازتر در قبول اسلام و بیعت با پیامبر بودم «أنا اوَّلُ السابِقینَ» در مورد دیگری می‌فرماید: «من نخستین ایمان‌آورنده به اسلام بودم» «أنا أوَّلُ المؤمِنینَ ایماناً» من نخستین نمازگزار هستم که با پیامبر نماز خواندم «أنا اوَّلُ مَن صَلّی مَعَ النَّبیِ» من نخستین تصدیق کنندۀ پیامبر بودم. پیامبر (ص) به‌علی (ع) فرمود: «تو نخستین کسی بودی که مرا تصدیق کردی؛ أنت أوَّل من صَدَّقَنِی»
4- عالم به‌مفاهیم قرآنی: روزی علی (ع) در مورد فهم مفاهیم قرآن کریم فرمود: اگر بخواهم می‌توانم از تفسیر سورۀ فاتحۀالکتاب، هفتاد بار شتر را فراهم آورم. در روایتی دیگر علی (ع) فرمود: همه آیات قرآنی در سوره فاتحۀالکتاب خلاصه شده است و همه سوره فاتحه در بسم‌الله و همه بسم الله نیز در باء بسم‌الله قرار دارد و باء بسم‌الله در نقطه متمرکز است و آن نقطه‌ای که زیر باء قرار داده شده است من هستم. «أنا النُقطَۀُ الَّتِی هِیَ تَحتَ الباء»
5- شاگرد شایستۀ پیامبر: علی (ع) در مکتب نبوی شاگردی می‌باشد که همه معارف ارزشمند علوی، که از چشمه‌سار اندیشه زبان آن بزرگ‌مرد می‌جوشد و در طول تاریخ دل‌ها و جان‌های عطشناک را سیراب کرده است از این معلم آسمانی آموخته است. امیرمؤمنان در کلامی می‌گوید: «پیامبر اکرم (ص) هزار باب از ابواب علم و دانش را به‌من آموخت که از هر باب هزار باب دیگر به‌روی من گشوده شد؛ عَلَّمَنیَ رَسولَ اللّهِ ألفَ بابٍ مِنَ العِلمِ کُلُّ بابٍ یَفتَحُ ألفَ بابٍ»
6- بندگی و عبودیت: در مکتب انبیاء همه تربیت‌ها بر این موضوع متمرکز می‌شود که انسان بنده خدا باشد، زیرا در این مکتب هیچ ارزشی به‌پای ارزش عبودیت و بندگی خدا نمی‌رسد. خداوند در قرآن کریم، پیامبرانش را با عنوان «عبد» معرفی می‌کند و می‌فرماید: «به‌یاد آورید ابراهیم و اسحاق و یعقوب را که همه بنده ما بودند؛ وَ أذکُر عَبدَنا إبراهیمَ وَ إسحقَ وَ یَعقوب» و ما در تشهد نماز به «عبد» بودن پیامبر اکرم گواهی می‌دهیم. «أشهَدُ أنَّ مُحَمَّداً عَبدُهُ و رَسولُه». حضرت علی (ع) نیز خود را بنده خدا معرفی می‌کند و در نامه‌ای به‌مأموران مالیاتی می‌نویسد «مِن عَبدالله علیٍّ أمیرِالمؤمِنینَ إلی اصحابِ الخَراج»
گرکه خواهی حرّی و دل زندگی بندگی کن بندگی کن بندگی
بندگی کن تا که سلطانت کنند تن رها کن تا همه جانت کنند
7- حضور در صحنه: از دیگر امتیازات علی (ع) این است که او هیچ‌گاه صحنه مجاهدت و خدمت را ترک نکرد. سیزده سال دوران سخت مکه و ده سال دوره پر فراز و نشیب مدینه را همیشه و همه جا قدم به‌قدم همراه پیامبر اکرم بود. پیامبر خدا در طول زمان رسالت خود بیست و هفت «غزوه» داشته است که حضرت علی (ع) در همه این غزوات و جنگ‌ها (جز غزوه تبوک که توسط پیامبر به‌جانشینی خود در مدینه منصوب شده بود)، همانند سرباز فداکار در خدمت آن حضرت بوده است.
8- جوانمردی و فتوت: جوانمردی و فتون لازمه پهلوانی و روحی بزرگ می‌باشد و امیرمؤمنان دارای چنین شخصیتی بود. او وقتی در بصره (جنگ جمل) پیروز شد، مخالفان سرسخت خود مانند عبدالله‌بن زبیر و مروان‌بن حکم را بخشید و با برخورد کریمانه، همسر رسول خدا، عایشه را با احترام به‌مدینه بازگرداند. در جنگ صفین گروهی از یارانش به‌معاویه فحش می‌دادند که با قاطعیت جلوی آن‌ها را گرفت. تعدادی از چهره‌های سرشناس با علی (ع) بیعت نکردند مانند «عبدالله‌بن عمر» که یاران حضرت خواستند او را تحت فشار قرار بدهند فرمود: «رهایش کنید من ضمانت او را به‌عهده می‌گیرم؛ دَعُوهُ أنا کَفیلُهُ.» در جنگ صفین وقتی بر آب مسلط شد گفت: آب را بر روی لشکریان معاویه نبندید.
9- تسلیم ولایت نبوی: علی (ع) در زمان حیات پیامبر اکرم (ص) تسلیم ولایت نبوی بود و هرگز خویش را به‌عنوان یک شخصیت ممتاز مطرح نکرد و بارها بر این نکته تأکید داشت که من بنده‌ای از بندگان حضرت محمد مصطفی (ص) هستم. «أنا عَبدٌ مِن عَبیدِ مُحَمَّد.»
10- دولت‌مردان و دنیا طلبی: یکی از آسیب‌هایی که مسئولان و دولت‌مردان را به‌سقوط می‌کشاند و نظام حاکمیت را با چالش‌های مهمی روبرو می‌سازد، دنیا طلبی، دلبستگی و شیفتگی به‌دنیا است. وقتی به‌علی (ع) خبر دادند که فرماندار تو «عثمان بن حُنیف» به‌مجلس اشراف رفته و با عموم مردم به‌ویژه محرومان فاصله گرفته است در نامه‌ای بر او نهیب زد که امام تو از دنیا به‌دو پیراهن و از غذا به‌دو گرده نان اکتفا کرده است، چرا تو باید چنین باشی؟ «ألا وَ إنَّ إمامَکُم قَد إکتَفی مِن دُنیاهُ بِطِمرَیهِ وَ مِن طُعمِهِ بِقُرصَیهِ».
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
ثبت ديدگاه