عیب‌گویی و عیب‌جویی با انتقاد، تفاوت جوهری دارند. عیب‌گو، با انگیزه اصلاح، سخن نمی‌گوید ولی منتقد در پی اصلاح…
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کرده‌اند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
انتقاد
1- عمل جداسازی صحیح از معیوب، درست از نادرست، سَره از ناسَره را «نقد» می‌گویند و در لغت عرب «صرّاف» و سکه‌شناس را «منتقد»، و عمل او را «انتقاد» مینامند. «النقد = تمییز الدّراهم.»
2- پیشوایان دین، در برخی از سخنان حکیمانه خود، خداوند متعال را به عنوان «ناقد» و نقد کننده معرفی کرده‌اند، آنجا که فرموده‌اند: در اعمالی که انجام می‌دهید اخلاص داشته باشید زیرا ناقد (خداوند) به محتوای عملتان کاملاً آگاه است. «خَلِّص الَعَمَلَ فَاِنَّ النّاقِدُ بَصیرٌ بَصیرٌ»
3- در آئین اسلامی و از وظایف مسلمانی، نصیحت و خیرخواهی است. پیامبر اکرم (ص) فرمود: در جامعه ایمانی، انسان مؤمن نسبت به دیگران، در حضور و غیاب باید خیرخواه باشد. «یُحِبُ لِلْمؤمِنِ عَلَی اَلْمُؤمِنِ النَّصیحَه لَهُ فِی الْمَشَهِد وَالْمِغَیبِ.»
4- در فرهنگ اسلامی، «انتقاد» از برادران ایمانی «هدیه» تلقی می‌شود. امام صادق(ع) فرمود: در نظر من محبوب‌ترین برادرانم کسی است که عیب‌هایم را به من هدیه نماید و از من انتقاد کند. «اَحَبُّ اِخوانیِ اِلَیَّ مِنْ اَهْدی اِلیّ عُیُوبی»
5- دوستی که عیب‌ها و نقص‌های شما را می‌بیند و از آنها چشم پوشی می‌کند و برای اصلاح تو تلاشی انجام نمی‌دهد دشمن توست «مَنْ ساتَرَ عَیْبَک فَهُوَ عَدُّوُکَ»
|
6- در مورد نقد و انتقاد و اصلاح امور، مفاهیم ارزشمندی چون «تواصی به حق» و «تواصی به صبر» و «تواصی به مرحمت» را داریم.
7- در بسیاری از موارد، نقد و انتقاد نه تنها پسندیده است بلکه خدای سبحان، آنرا به‌عنوان یک واجب شرعی بر مسلمانان تکلیف کرده است مانند امر به معروف و نهی از منکر.
8- عیب‌گویی و عیب‌جویی با انتقاد، تفاوت جوهری دارند. عیب‌گو، با انگیزه اصلاح، سخن نمی‌گوید ولی منتقد در پی اصلاح عیوب موجود است. عیب‌گو با قصد تخریب و شخصیت‌شکنی عیب‌ها را مطرح می‌کند ولی منتقد با انگیزه اصلاح و از روی دلسوزی سخن می‌گوید. منتقد ضعف‌ها و قوت‌ها را با هم می‌بیند و بیان می‌کند ولی عیب‌گو فقط ضعف‌ها را به رخ می‌کشد.
9- باید فرهنگ انتقادپذیری را در جامعه، به‌ویژه صاحبان قدرت که معمولاً توان تحمل انتقاد را کمتر دارند تقویت نمود.
10- برای رشد و نشاط هرچه بیشتر، باید از انتقاد و منتقدان دلسوز استقبال کرد زیرا انتقاد نشانی از آزادی و نشاط اجتماعی به‌شمار می‌آید. /ص
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
ثبت ديدگاه