هر اندیشه‌ای هرچند توان‌مند و پرنشاط باشد اگر از مرحلۀ نظریه و تئوری خارج نگردد و لباس عمل نپوشد نهادینه نخواهد شد. هرگاه رهبران نهضت‌ها، نظرها و اندیشه‌های انقلابی خود را…
یادداشت‌ها، مجموعه‌ای از کوتاه‌نوشته‌های حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی است که در موضوعات مختلف و به فراخور مناسبت‌های گوناگون نگاشته شده است. مکتوباتی که از نثری روان برخوردار بوده، به زیور آیات و روایات زینت یافته و با ادبیات غنی فارسی ملاحت پیدا کرده‌اند. یادداشت‌های حاضر توسط حجت‌الاسلام و المسلمین تقوی، در روزهای نمایندگی مجلس یازدهم تألیف شده و توسط هیئت رییسه مجلس شورای اسلامی، در صحن عمومی و در میان نمایندگان مردم، توزیع گشته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
نهادسازی در اندیشه امام خمینی (ره)
اندیشه‌های امام خمینی: در هر انقلابی، رهبری آن انقلاب با مایه‌های فکری و اندیشه‌های انقلابی قدم به‌عرصه می‌گذارد و جامعه را با تحول و دگرگونی‌های بنیادی روبرو می‌سازد. امام خمینی (ره) نیز با اندیشه‌های عمیق اسلامی که از متن قرآن و حدیث برگرفته و پردازش شده بود به صجنه آمد و آن اندیشه‌ها را به‌مردم عرضه کرد و مردم مسلمان نیز بر محور نظریات او گرد آمدند و قدرتی شگرف را به‌وجود آورد. نظام طاغوتی را در هم شکست، مستشاران بیگانه را از کشور بیرون کرد، مفسدان و مزدوران را به‌محاکمه کشاند و نظامی بر محور ولایت فقیه تأسیس کرد. پشتوانه‌های فکری و ایمانی اسلامی، طوفانی را ایجاد کرد و دنیا را با چالشی جدید روبرو گردانید.
نهادسازی: هر اندیشه‌ای هرچند توان‌مند و پرنشاط باشد اگر از مرحلۀ نظریه و تئوری خارج نگردد و لباس عمل نپوشد نهادینه نخواهد شد. هرگاه رهبران نهضت‌ها، نظرها و اندیشه‌های انقلابی خود را در عرضه اذهان عمومی تفسیر کردند و ذهن‌ها را به‌آن ادنیشه‌ها گره زدند، باید به‌سرعت برای نهادینه کردن آن نظریه نهادهای مناسب را به‌وجود آورند تا به‌اندیشه‌های انقلابی لباس عمل بپوشانند و جامعه را با عملیات انقلابی اداره کنند. امام خمینی (ره) به‌این نکته مهم و سرنوشت‌ساز توجه کرد و در همان هفته‌ها و ماه‌های آغاز پیروزی انقلاب اقدام به‌نهادسازی کرد و نهادهای مورد نیاز را به‌وجود آورد که به‌چند نکته اشاره می‌کنیم:
1- نهاد حاکمیت: نخستین نهادی که در انقلاب اسلامی شکل گرفت و سپس در ذیل آن، نهادهای مورد نیاز به‌وجود آمد، نهاد حکومت بود که بر محور «ولایت فقیه» تجلی پیدا کرد، زیرا جان‌مایه انقلاب اسلامی که در اندیشه امام خمینی (ره) ظهور و بروز داشت و این تحول عظیم را به‌وجود آورد از متن فقه و فقاهت گرفته می‌شد. برای عملیاتی کردن این اندیشه نخست اصل نظام جمهوری اسلامی در تاریخ 12 فروردین 1358 به‌رأی مردم گذاشته شد و ملت ایران با 98/5 % آراء به‌آن رأی مثبت دادند. سپس مجلس خبرگان قانون اساسی تأسیس گردید و این مجلس مأموریت یافت تا قانون اساسی را تدوین و چارچوب عملکردها را مشخص کند. در نهایت قانون اساسی تدوین شد و مردم به‌آن نیز رأی مثبت دادند و از آن به‌بعد نهاد حاکمیت که به «نظام ولایت» و جمهوری اسلامی مشهور است به‌عنوان اولین نهاد به‌طور رسمی کار خود را دنبال کرد. امام خمینی (ره) در مورد این نظام می‌فرماید «به‌ملت عزیز ایران توصیه می‌کنم که نعمتی که با جهاد عظیم خودتان و خون جوانان برومندتان به‌دست آوردید، همچون عزیزترین امور، قدرش را بدانید و از آن حفاظت و پاسداری کنید.» ودر جای دیگر می‌گوید: «حفظ نظام از واجبات شرعیه و عقلیه است».
2- نهاد بسیج مستضعفان: از دیگر آرمان‌ها و اندیشه‌های انقلابی امام خمینی (ره) آگاه‌سازی و سامان‌بخشی به‌همه مستضعفان و زجرکشیدگان جهانی، به‌ویژه مسلمانان است تا با بسیج جهانی وسیله رهایی از چنگال خونین جهان‌خواران را فراهم سازد و برای این کار تنها در شعار متوقف نشد، بلکه با تأسیس نهادی به‌نام «بسیج مستضعفین» این اندیشه را عملیاتی کرد، زیرا معتقد بود که «اگر بسیج جهانی مسلمین تشکیل شده بود کسی جرأت این همه جسارت و شرارت را با فرزندان معنوی رسول الله (ص) داشت؟» امام (ره) برای مقابله با مستکبران جهانی بر این اعتقاد پای می‌فشرد که باید «نظام دفاعی صد میلیونی» ایجاد کنیم و «حزب الله جهانی» را تشکیل بدهیم و همچنین «جبهه قدرتمند اسلامی- انسانی» را به‌وجود آوریم تا از رهگذر این نهادها انسجام مسلمین، بیداری و خیزش آنها را فراهم آوریم. (صحیفه نور/ ج21/ ص53- تبیان دفتر 29/ ص84 تا 105)
3- نهاد کمیته امداد: در دید و دیدگاه امام خمینی، محرومان و پابرهنگان جامعه، از موقعیت و جایگاه والایی برخوردارند. امام این قشر عزیز را در دفاع از اسلام و اولیای اسلامی، به‌خاطر تعلقات و وابستگی‌های کمتر به‌ذخارف دنیایی خالصانه‌تر می‌دانست، گاه آنها را «ولی نعمت» جامعه معرفی می‌کرد و گاهی یک موی آنها را بر کاخ‌نشینان بی‌درد ترجیح می‌داد. هنوز 22 روز بیشتر از پیروزی انقلاب اسلامی نگدشته بود که برای حمایت از محرومان و نیازمندان، با صدور فرمانی تأسیس نهاد کمیته امداد را در 14 اسفند 1357 اعلام کرد.
4- نهاد بنیاد شهید: پیروزی انقلاب اسلامی، مرهون فداکاری‌های اقشار مختلف ملت ایران است که در صف اول این مجاهدت‌ها شهدا هستند، آنها که با خون خود نهال انقلاب را آبیاری کرده‌اند. احیا و ترویج فرهنگ ایثار، زنده نگه‌داشتن ارش‌های جوشیده از خون شهیدان، تجلیل و تکریم از خانواده‌های شهدا و ایثارگران در متن و بطن فرهنگ انقلاب اسلامی وجود دارد. امام خمینی (ره) برای این منظور در 22 اسفند 1358 یعنی یک ماه پس از پیروزی انقلاب فرمان تأسیس نهاد بنیاد شهید را صادر کرد.
5- نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: انقلاب اسلامی ایران زلزله‌ای در جهان استکبار ایجاد کرد و منافع همه مستکبران شرقی و غربی را در معرض تهدید قرار داد. دشمنان نهضت اسلامی با همه توان به‌مقابله برخاستند و هر روز با توطئه‌ای امنیت نظام و جامعه را هدف قرار دادند. از آنجا که امنیت از مقولات اساسی جامعه است، امام خمینی در دوم اردیبهشت 1358 طی فرمانی به‌شورای انقلاب رسماً تأسیس نهاد سپاه پاسداران را اعلام کردند. امام در مورد سپاه فرمودند: «نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به‌حق از بزرگ‌ترین سنگرهای دفاع از ارزش‌های الهی نظام ما بوده و خواهد بود.»
6- نهاد جهاد سازندگی: فلسفه تشکیل جهاد سازندگی، رفع محرومیت، آبادنی کشور، توسعه و عمران روستایی، مبارزه با فقر و حرکت در جهت استقلال و خودکفایی بود. امام خمینی که در طول دوران مبارزه، اندیشه خود را در مقابله با نابسامانی‌ها اعلام می‌داشت با تشکیل نهاد جهاد سازندگی همه آن اندیشه را در قالب یک نهاد به‌عمل تبدیل کرد و جهادگران مخلص را برای افشاندن بذر استقلال و غرس نهال آبادانی روانه روستاها نمود و در دوران حیات این نهاد بالنده چه امیدهایی زنده شد و چه کارهای بزرگی انجام گرفت. امام خمینی در تاریخ 27 خرداد 1358 فرمان تأسیس نهاد جهاد سازندگی را صادر کرد.
7- نهاد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی: امام خمینی در تاریخ 21 فروردین 1358 فرمان تأسیس نهاد بنیاد مسکن را صادر کردند.
8- نهاد نهضت سوادآموزی: در هفتم دی‌ماه 1358 با فرمان امام خمینی نهضت سوادآموزی متولد شد.
9- نهاد بنیاد مستضعفان و جانبازان: امام در تاریخ 9 اسفند 1357 شورای انقلاب مأموریت داد تا تمام اموال منقول و غیرمنقول سلسله چهلوی و … که از بیت‌المال اختلاس کرده‌اند به‌نفع مستضعفان مصادره نماید و در بنیاد مستضعفان متمرکز کنند.
10- نهاد سازمان تبلیغات اسلامی: بعد از پیروزی انقلاب نهادی با عنوان شورای عالی تبلیغات اسلامی در اول تیرماه 1360 به‌وجود آمد و در 14 فروردین 1368 طی حکمی از طرف امام خمینی به‌سازمان تبلیغات اسلامی تغییر نام یافت.
قابل توجه: همه این نهادها بر اساس یک اندیشه انقلابی به‌وجود آمد تا با سرعت هرچه بیشتر به‌نیازهای مردم انقلابی پاسخ‌گو باشد و ضعف‌ها و نابسامانی‌ها را با با حرکت انقلابی به‌سامان برساند.
سید رضا تقوی
نماینده مردم شریف تهران
ثبت ديدگاه